Μια καλή σχέση με τον έφηβο απαιτεί κανόνες και όρια

Η εφηβεία συχνά περιγράφεται ως ένα μεταβατικό στάδιο της ζωής, η «μετάβαση» από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Είναι μια περίοδος ραγδαίων και έντονων αλλαγών στους τομείς της βιοσωματικής, νοητικής, συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης του εφήβου, ο οποίος προσπαθεί να διαμορφώσει για πρώτη φορά την ταυτότητά του.

Αποτελεσματική διαπαιδαγώγηση στην εφηβεία

Στην προσπάθειά τους να καθορίσουν πώς θα φέρονται στα παιδιά τους, οι γονείς συχνά βασίζονται στις μεθόδους που κληρονόμησαν από τους δικούς τους γονείς και στην προσωπική τους εμπειρία. Ωστόσο, οι αντιφατικές συμβουλές των ειδικών έχουν δημιουργήσει σύγχυση τις τελευταίες δεκαετίες. Ενώ πολλοί γονείς μεγάλωσαν σε μια εποχή που η τιμωρία και η επιβράβευση θεωρούνταν οι κύριες μέθοδοι διαπαιδαγώγησης , σήμερα τα παιδιά είναι εξοικειωμένα με έννοιες όπως η δημοκρατία και τα δικαιώματά τους.

Για μια υγιή εξέλιξη, είναι απαραίτητο να αναπτύξουν αυτοέλεγχο και να θέτουν όρια στις προσωπικές τους ανάγκες. Ως εκ τούτου, οι γονείς πρέπει να προσαρμόσουν τις αξίες και τις πεποιθήσεις τους στις αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο, ενδέχεται ακόμα και να αναθεωρήσουν τον τρόπο διαπαιδαγώγησής τους.

Ανεπαρκείς μέθοδοι πειθαρχίας είναι η ακραία καταπίεση και η απόλυτη ελευθερία, καθώς και οι δύο παρεμποδίζουν την ανάπτυξη υπεύθυνης και ανεξάρτητης συμπεριφοράς. Ο ρόλος των γονέων είναι να ακούνε τον έφηβο, να τον κινητοποιούν χωρίς να τον κατευθύνουν, να τον στηρίζουν στην αποτυχία και να τον επαινούν στην επιτυχία.

Η σημασία της σταθερότητας και της διαπραγμάτευσης

Όταν οι γονείς δεν υιοθετούν μια σταθερή και δυναμική στάση κατά τη διαπραγμάτευση, δεν βοηθούν τον έφηβο να κατανοήσει την αξία των κανόνων και την ανάγκη να λαμβάνει υπόψη του τις ανάγκες των άλλων, στερώντας του την ευκαιρία να αναπτύξει ηθική κρίση. Ομοίως, ο υπερβολικός έλεγχος ή η καταπίεση εμποδίζει τον έφηβο να αποκτήσει την ικανότητα να προσαρμόζει τη συμπεριφορά του σε κανόνες και όρια, ή να δρα ανεξάρτητα.

Αντίθετα, μελέτες έχουν δείξει ότι όταν οι γονείς συζητούν και μοιράζονται τις αποφάσεις με τα παιδιά τους, τα παιδιά είναι πιο πιθανό να αισθάνονται ανεξάρτητα και ελεύθερα, και να αναπτύξουν αυτοεκτίμηση και εσωτερικό έλεγχο. Η υπερβολική ανεκτικότητα, από την άλλη πλευρά, μπορεί να οδηγήσει σε κλιμάκωση της συμπεριφοράς, που μπορεί να ξεφύγει από τον γονεϊκό έλεγχο και να αναπτύξει αντικοινωνική συμπεριφορά.

Οι γονείς καλούνται να επιδείξουν σταθερότητα. Η αντιπαράθεση είναι απαραίτητη για το καλό των παιδιών, καθώς τους δίνει κάτι ενάντια στο οποίο μπορούν να αντιπαρατεθούν, βοηθώντας τους να κατανοήσουν τα σταθερά όρια. Είναι σημαντικό να γίνεται σαφής διάκριση ανάμεσα σε σταθερές πεποιθήσεις και στην καταπίεση ή τον υπερβολικό έλεγχο.

Πώς να θέσετε αποτελεσματικούς κανόνες

Είναι σημαντικό οι έφηβοι να γνωρίζουν τα όρια που θέτουν οι γονείς τους και να έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματεύονται τους κανόνες, όπως για τις δουλειές του σπιτιού ή την ώρα επιστροφής.

Όταν θέτετε κανόνες, είναι σημαντικό:

• Να συμμετέχει και ο έφηβος στον καθορισμό των κανόνων και των συνεπειών σε περίπτωση παραβίασης.

• Να ξεχωρίζετε τους σημαντικούς από τους ασήμαντους τομείς ελέγχου.

· Να ξεχωρίζετε τους αδιαπραγμάτευτους από τους συζητήσιμους κανόνες.

• Να καθορίζετε πεδία ανεξαρτησίας για τον έφηβο (π.χ. ρούχα, δωμάτιο)

· Να είστε σαφείς και σταθεροί όταν υπενθυμίζετε τους κανόνες που συμφωνήθηκαν

· Να συνειδητοποιήσετε τις δικές σας στάσεις, όρια και προσδοκίες.

• Να τηρείτε πρώτοι εσείς αυτά που λέτε

Γενικές αρχές για τη διαπραγμάτευση και τις συνέπειες

Η διαπραγμάτευση με τους εφήβους επιτρέπει στα παιδιά να αισθάνονται ασφάλεια και ελευθερία, ενώ ταυτόχρονα τα βοηθά να συνεργάζονται και να συμπεριφέρονται υπεύθυνα. Οι κανόνες πρέπει να εξωτερικεύονται, δηλαδή να ξεχωρίζεται το πρόσωπο από το πρόβλημα. Είναι λύσεις σε παλαιότερα προβλήματα και μπορούν να συζητηθούν και να αλλάξουν. Οι κανόνες είναι ευθύνη όλων όσων συμβάλλουν σε αυτούς, όχι μόνο του γονιού. Επίσης, πρέπει να σέβονται τις ανάγκες όλων των μερών.

Είναι δικαίωμα και καθήκον των γονιών να λένε «ΟΧΙ» όταν είναι απαραίτητο. Σε περίπτωση που η διαπραγμάτευση αποτύχει, οι γονείς πρέπει να έχουν ένα σχέδιο εκτάκτου ανάγκης.

Όταν ένας κανόνας παραβιαστεί, οι συνέπειες πρέπει να είναι λογικές και ο έφηβος να έχει τον έλεγχο πάνω σε αυτές. Αυτό σημαίνει ότι οι συνέπειες πρέπει να έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων και να είναι γνωστές, ώστε να μπορούν να διαφοροποιηθούν αν ο έφηβος αλλάξει τη συμπεριφορά του.

Όπως επισημαίνει ο Bob Myers (1996), όσο περισσότερο έλεγχο ασκούν οι γονείς στο παιδί, τόσο λιγότερη επιρροή έχουν στη συμπεριφορά του. Αντίθετα, όσο περισσότερο έλεγχο ασκούν στη δική τους συμπεριφορά ως γονείς, τόσο μεγαλύτερη επιρροή ασκούν στη συμπεριφορά του παιδιού.